حرام کردن-تلف کردن-از میان بردن نتیجه و فایده

خوش ذوق-خوش سلیقه-خوش مشرب

 
بادپا-تند رو-تیز تک

بنجل-جنس بدرد نخور-آدم بیکاره و بی مصرف

حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات
تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده

پشت چشم آمدن-ناز و افاده کردن- ابرو نازک کردن

پول مول-پول

از این دنده به آن دنده غلتیدن-از درد یا فکر و خیال نخوابیدن

 

اسباب‌چینی(دسیسه‌چینی، توطئه‌چینی)

دولت منزل-دولت سرا
از پا در آوردن(سخت فرسوده و از کار افتاده کردن)

خون دماغ شدن-خون از بینی جاری شدن

انسان(آدم خوب و پایبند به اصول اخلاقی)

چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن

راپرتچی-گزارش دهنده

آیینه‌ی اسکندری-آفتاب

پیله کردن به کسی-با مزاحمت اصرار و پافشاری کردن به کسی-پاپی کسی شدن

بید خورده-کهنه و فرسوده

دَنگ-حیران و آشفته-سرگشته و شیدا

دهان به دهان شدن-بحث و مجادله کردن-با پست تر از خود جر و بحث کردن
پیچ گوشتی-وسیله ای که با آن پیچ را باز و بسته می کنند
خوش سر و زبان-خوش سخن-شیرین گفتار-حراف
زیادی حرف زدن-سخنان خارج از موضوع یا بیرون از صلاحیت گفتن-وراجی کردن

چیز خور کردن-خوراندن سم یا موادی که رمالان و دعانویسان تجویز می کردند

ازراه‌نرسیده-در همان لحظه‌ی رسیدن-به مجرد ورود

به کیشی آمدن و به خیشی رفتن-بی اعتبار و بی ثبات بودن

زاغول-دارای چشمان آبی رنگ

حکیم باشی-پژشک تجربی و مدرسه نرفته

بکُش بکُش-دعوا و مرافعه جمعی تا حد کشتن
پای کسی لب گور بودن-به آخر عمر رسیدن-بسیار پیر شدن

دلخور کردن-مایه ی گله مندی و نارضایتی کسی را فراهم کردن
جور-هم طراز-اخت-هم زبان
ته نشست-رسوب

جهنم دره-جای نامناسب و عذاب دهنده

خانه خمیر-نگا. خانه خراب
آتشخوار(ظالم، حرام‌خوار)

چروکیدن-چین دار شدن

آب باریکه(درآمد اندک اما مرتب)

از سفیدی ماست تا سیاهی زغال-همه و همه چیز

حرف گوش کن-حرف شنو

زوال در آوردن-نعمتی را در نتیجه ی ناسپاسی و بی اعتنایی از دست دادن

آبستن فرزندکش-دنیا-روزگار

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

از حساب پرت بودن-در اشتباه بودن

 

به ریش کسی خندیدن-کسی را مسخره کردن

راست روده شدن-اسهال گرفتن

رضا قورتکی-بی حساب و کتاب-بی اساس
ریش دادن و ریش گرفتن-ضمانت کردن-متعهد شدن

ته جرعه-باقی مانده از نوشیدنی

در به دری-بی خانمانی-آوارگی

زن-عاری از مردانگی-ناجوانمرد-ترسو

ریش چیزی درآمدن-کهنه و منسوخ شدن

تخم نابسمل لا-حرام زاده

 

خایه مالی کردن-چاپلوسی کردن-نگا. دستمال ابریشمی داشتن
دو پولی-کالای بی ارزش

ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

دوا-واجبی-مشروبات الکلی
پیشت-آوازی برای راندن گربه

خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن
چادر نماز-چادری که زنان هنگام خواندن نماز بر سر می کنند

پز عالی جیب خالی-کسی که در عین تهیدستی افاده داشته باشد و خودش را بگیرد

پا توی کفش کسی کردن-با کسی در افتادن-به آزار کسی برخاستن

جاکن کردن-به حرکت درآوردن-کسی را از مقامی دور کردن

آشغالی-سپور

چارقد قالبی-نوعی چارقد که آن را آهار می زدند تا راست و منظم بایستد
خاکه رو خاکه-پی در پی کاری را انجام دادن یا چیزی را خریدن

درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن

در و تخته را مهر کردن-سکوت کردن-دست کشیدن
رو نشان دادن-چهره نمایاندن

تلکه کردن-پول یا چیزی را به زور-چاپلوسی و یا فریب از کسی گرفتن

آه نداشتن که با ناله سودا کردن(آه در بساط نداشتن)

 

زمخت-درشت-ناهنجار

چپکی-از طرف چپ-خشم آلود

از سفیدی ماست تا سیاهی زغال(همه و همه چیز)

بز دل-ترسو

چنگول چنگولی-مجعد-حلقه حلقه-پر چین و شکن

تند رفتن-دور برداشتن-زیاده روی کردن-از حد خود تجاوز کردن

حمامی-گرمابه دار
باز و بسته ی امام هشتم بودن-نیروی و قدرت خود را مدیون نظر مساعد امام هشتم بودن

دلو حاجی میرزا آقاسی-آدم بی قرار و پر تحرک

خرجی دادن-دادن پول لازم برای گذران روزانه

آفتاب‌نشین(بیکاره و تنبل)

 

بن بست-کوچه ای که راه در رو نداشته باشد-مشکلی که راه حل نداشته باشد

 

از دست کسی کشیدن-از کسی در زحمت و رنج بودن

بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن
چو افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

چوب خوردن-تنبیه شدن

ده کوره-ده یا شهر کوچک عقب افتاده و بدون امکانات

حسرت-آرزوی سخت-خواهش بزرگ

از ریخت افتادن-تناسب خود را از دست دادن-بی‌جلا و جلوه شدن

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

پیش بردن-کاری را به انجام رسانیدن
خرخاری-همدیگر را خاراندن

برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن

الدنگ(بیکاره، مفتخور، بی‌غیرت)
از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

بخور بخور-خوردن فراوان از مال دیگران
ابوقراضه-ابوطیاره

بله بران-قول و قرارهای پیش از ازدواج در میان خانواده های عروس و داماد

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

راه اندازی-راه انداختن

اخت شدن با کسی(مانوس شدن با کسی)

پاگون-سردوشی
به درک- به جهنم
خانه دار-رنی که اداره امور خانه را بر عهده دارد-کدبانو-زنی که شاغل نیست

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

تند نویسی-سریع نویسی

 

ای والله-در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود-آری به خدا

دردسر تراشیدن-ایجاد زحمت و گرفتاری کردن

زدن برای کسی-پشت سر کسی بدگویی کردن-مورد بدبینی قرار دادن

رای اعتماد-رایی که نمایندگان مجلس در تایید به دولتی بدهند

چاک و چیل-لب و لوچه-پک و پوز

تق سرما شکستن- تک سرما شکستن

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

بود و نبود-آنچه می تواند وجود داشته باشد-مال و منال-همه ی دارایی

زوراب زدن-برای استفراغ زور زدن ولی چیزی بالا نیاوردن

تُپ تُپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان
چینی بند زدن-کاسه دوختن-به هم چسباندن تکه های ظروف شکسته

تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده

داداش-برادر-لفظی برای ابراز صمیمیت

آب شدن(شرمنده شدن، رفتن آبرو، به فروش رفتن کالا)
پاردم ساییده-کهنه کار-ناقلا
بی سر و پا-پست-فرومایه
خارشک-مردم آزار-سادیست

ارواح بابات-به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود

به له له افتادن-از شدت تشنگی مانند سگ زبان خود را از دهان خارج ساختن

خیس کردن-ادرار کردن به خود

اختر در پیراهن کردن(بی قرار کردن)

خاله خواب رفته-آدم شل و بی حال و وارفته

راه خود را کشیدن و رفتن-بی هیچ مقاومت و اعتراضی جایی را ترک کردن

آمادگی و شوق بسیار برای کاری داشتن

زبان باز کردن-توانایی گفتار پیدا کردن

بند و بار-قید های اجتماعی-آداب زندگی

بیلاخ-بالا بردن و نشان دادن انگشت شست به هنگام ناباوری به معنی : آنچه که می گویی خیالی بیش نیست-فقط این انگشت به تو می رسد. مترادف شیشکی

دست به دست گرفتن-از یکدیگر پشتیبانی کردن
انگشت کردن(انگشت رساندن)

از آب روغن گرفتن(از هر اتفاقی بهره برداشتن)

ابرو پاچه‌بزی(دارای ابروی پهن و پرمو، ابرو قجری)

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

 

آستین بر چشم گذاشتن(پنهان گریستن)
آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)

چانه لغی-راز داری نکردن

خوش رقصی کردن-چاپلوسی کردن-خود شیرینی کردن

چرکوندی-لکه دار کثیف

زنانه-ویژه ی زنان

باک کسی نبودن-اهمیتی ندادن-اعتنایی نداشتن

دلخور شدن-گله مند شدن-ناراضی شدن

زالو انداختن-کرم زالو به تن بیمار انداختن تا خون فاسد را بمکد
استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن-کار را به نااهل سپردن

خیابان گرد-بی کاره-ولگرد

دلخور-رنجیده-ملول-گله مند

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

 

خداپسندانه-مورد پسند خدا

دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن

چهار خانه-شطرنجی-خشت خشتی

چله اش افتادن-آبستن نشدن زن
جاکش-پا انداز-دلال محبت

 

حوصله ی سر خاراندن نداشتن-گرفتاری و کار زیاد داشتن

تو حساب بودن-وارد بودن-به مسائل آگاه بودن

با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن
خروس خوان-هنگام سحر

پشکل برچین-سخت بی سر و پا-بسیار حقیر

برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن

به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن

زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری

 

خر پشته-پشته ی بزرگ سقف شکم داری که روی ایوان و راه پله می سازند

داغ کردن پشت دست-توبه کردن-برای نکردن کاری با خود شرط کردن
خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن

چشم بلبلی-دارای چشم گرد-نوعی لوبیا
آخرین تیر ترکش-آخرین تدبیر

پس افتاده-بچه ی کسی

دم موشی-هر چیز باریک و دراز

رنگ شدن-گول خوردن

(به زبان کودکان) زخم شدن

بد هوا-کسی که به خیال های بلند تر از حد و حق خود افتاده باشد

حرص زدن-زیاد خواستن-کم صبری کردن

راسته بازار-بازار راست و مستقیم

 

جاخالی رفتن-به دیدن خانواده ی مسافر رفتن

جهنم-کلامی که آن را به هنگام بی اهمیت دانستن چیزی می گویند

زیر جلی-پنهانی-آهسته

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

ترشرویی-بد خویی-اخمو بودن

چارک-یک چهارم

دامن به کمر زدن-آماده شدن-آستین بالا زدن

دلسوزه-سوختن دل از حسد و مانند آن

 

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق

خود را به موش مردگی زدن-خود را ناتوان
خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن

جلا دادن-مفید بودن-شفا دادن-صیقل دادن
در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن

این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن

 

 

 

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده
از پارو بالا رفتن پول-ثروت بسیار داشتن
 

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)

در خط چیزی بودن-در فکر و نقشه ی کاری بودن
خاتم کاری-نشاندن استخوان در چوب برای نقش و نگار دادن

دود چراغ-کشیدن شیره

تپلی-گرد و چاق

بارک الله-آفرین خدا بر تو باد-آفرین

دود-دخانیات-مواد مخدر

اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

پا بریده بودن-ترک آمد و رفت کردن

درز را آب دادن-از راه به در شدن

چار سو-چهار راه-جایی از بازار که در هر چهار سمت آن دکان و مغازه باشد

حیوون-نگا. حیوان

چَپَری بی-درنگ-به سرعت

 

اصلاح-تراشیدن ریش و آرایش موی سر نزد مردان

پِغِله-ریزه میزه-کوچک و ظریف

از سفیدی ماست تا سیاهی زغال-همه و همه چیز

جناغ شکستن-شرط بندی کردن با جناغ مرغ

حلال-زن یا شوهر

ریزه خوانی کردن-غرغر کردن-نق زدن-ایراد گرفتن
اشک تمساح-گریه ی دروغین

 
برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن

حاضر به یراق-حاضر و آماده

حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

به حساب آوردن کسی-برای کسی اهمیت قائل شدن-دخالت دادن کسی

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید

اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)

خاک و خُل-گرد و غبار-آشغال

برخورد کردن به تریج قبای کسی-گران آمدن-بی دلیل ناراحت شدن-به کسی توهین شدن
دست و پای خود را گم کردن-دست پاچه شدن
پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن
اشک تلخ-شراب-اشک عاشق
تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن
چارخیابان-میدانی که چهار خیابان به آن باز می شوند

حُجره-دفتر کار در بازار و تیمچه

دزدیدن قد-خود را برای دیده نشدن خم کردن

چشم باباقوری-نابینا-کور

زیر سایه ی کسی بودن-در پناه کسی بودن-از پشتیبانی کسی برخوردار بودن

بجا-شایسته-در هنگام مناسب

آروغ بی‌جا زدن-نابه‌جا سخن‌گفتن-نسنجیده کاری کردن

چراغ چشمک زن-چراغی که خاموش و روشن می شود
دندان پر کردن-ترمیم دندان آسیب دیده

روی دایره ریختن-روی داریه ریختن

 

 

آجیل دادن-رشوه دادن-حق و حساب دادن

دلچسب-دلپذیر-مقبول
به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی-با کسی در افتادن

 

 

رایانه-کامپیوتر

پیزر در جوال گذاشتن-در فریبکاری مهارت داشتن

بالش نرم زیر سر کسی گذاشتن-به کسی وعده های شیرین دادن

از دماغ فیل افتادن-بسیار متکبر و خودبین بودن

زیر آبکی-شنای زیر آب-پنهانی

پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن

دور سر گرداندن-بلاتکلیف گذاشتن-معطل گذاشتن

چاچول-حقه باز-شارلاتان
تو گذاشتن-چیزی را مسکوت گذاشتن-از درون دوختن

ای والله گفتن-به برتری کسی بر خود اقرار کردن

آش کشک خاله-کار ناگزیر-تکلیفی که بر عهده‌ی کسی باشد

زاله-کناره ی برآمده ی جوی-مرز کشتزار

دریافت-گرفتن-ادراک

چرندیات-سخنان بی هوده و مزخرف

خنگ-نادان-ابله-کودن

خاکه-خرده ی هر چیزی

از بن گوش(کمال بندگی و خدمتکاری)

اخلاق سگی(تندخویی بیش از اندازه، ناسازگاری با همه)
خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز

 

روی چشم-اطاعت می شود !

دل و دماغ-دل و حوصله

خم به ابرو نیاوردن-رنجی را تحمل کردن

روبند شدن-با رودربایستی ناگزیر به انجام کاری شدن

جان به لب رسیدن-به ستوه آمدن-طاقت از دست دادن

خاله خُمره-زن کوتاه قد و چاق

انداختن توی هچل-دچار دردسر و ناراحتی کردن

پاپوش دوختن-سخت حیله گر بودن

به گُه خوردن افتادن-با خفت از کرده ی خود پشیمان شدن

بادکش کردن-بیرون کشیدن خون بوسیله ی بادکش

بوق سگ-بسیار دیر وقت

 

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن

 

روی آب نشستن-سوار قایق یا کشتی شدن

آب در هاون کوفتن(کار بی‌هوده کردن)

خاله ماستی-آدم بی اهمیت و بی ارزش

چاتمه-چند تفنگ که یه صورت ضربدر به هم تکیه داده اند

ادب‌خانه(مستراح، طهارت‌خانه)

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

خال به خال-خال خال

افتادن دست-از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن

دزدیدن قد-خود را برای دیده نشدن خم کردن
خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

حرف گوش کردن-حرف شنوی داشتن

دروغ دسته نقاشی-دروغ گنده-دروغ شاخدار