آفتابه خرج لولهنگ کردن(چیز با ارزشی را در بهای چیز بی‌ارزش دادن)

دیزی پشت سر کسی بر زمین زدن-بی اعتنایی کردن به قهر کردن و رفتن کسی

توپ ِ توپ-ثروتمند-بی نیاز

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

اهل محل-همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند

بیعار-کسی که شرم و ننگ نمی شناسد و از سرزنش شرمنده نمی شود

د ِهه !-کلمه ای برای پرسش به معنی چرا چنین می کنی؟ چرا چنین می گویی؟ یا برای بیان اعتراض به کاری

خرابکاری-به هم زدن نظم-ایجاد اختلال-آلودن بستر و لباس-تروریسم

در رو-راه خروجی-مخرج-بیرون شد

این تن را کفن کردی-این تن بمیرد

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف

آب را گل آلود کردن(برای سود خود کارها را به هم زدن)

زحمت کش-کارگر-پیشه ور

دایی قزی-دختر دایی

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

جرنگی-نقد-یکجا-یک کاسه

خرج راه-هزینه ی سفر

آخِی(صوتی برای تاثر یا شادی)

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

جا به جا-فورن-کسی که از جایی به جایی منتقل شود

بوی قرمه سبزی دادن سر-با زدن حرف های خطرناک موجب خطر جانی یا دردسر خود شدن

 

تاب خوردن-بازی کردن با تاب-پیچ و خم برداشتن

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

دست کسی را توی حنا گذاشتن-کاری را به کسی تحمیل کردن

 
دُهُل دریده-بی شرم-ناپارسا

از شیر گرفتن-به دوره‌ی نوزادی پایان دادن

چرم پاره-خرده های چرم در دکان کفاشی

 

تخم لق شکستن-فرصت دادن-رو دادن-کسی را به طمع انداختن

دست به ریش کشیدن-با التماس خواهش کردن
زدن به آن راه-خود را به ناآگاهی زدن

 

از چیزی زدن(از مقدار چیزی کسر کردن)

 

آب و گِل-بر و رو-سرشت آدمی

بشکن بشکن-وقت شادی و شادمانی-جشن و سرور

آی زرشک-آی زکی

تزریقات-بخش ویژه ی تزریق آمپول

این پهلو آن پهلو شدن(این دنده آن دنده شدن، غلتیدن از پهلویی به پهلوی دیگر)

چشم روی هم گذاشتن-نادیده گرفتن-گذشت کردن
پُرتابل-قابل حمل

 

چیز سرش بشو-آدم چیز فهم

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

 
دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن

اوقات‌تلخی(ترش‌رویی، عصبانیت)

 
زبان گزه رفتن-زبان گزیدن-لب به دندان گرفتن
آینه‌ی کسی بودن-یکسره از کسی تقلید کردن

چروکیده-چین دار شده-ناصاف

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

 
خربان-صاحب خر-خرکچی

خبردار-اصطلاح نظامی برای آماده کردن سربازان برای انجام فرمان
چنگ مالی کردن-چیزی را زیاد دست مالی کردن

از زبان کسی مو در آمدن-کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است

زمین را به آسمان دوختن-گزافه گویی کردن-دروغ های شاخ دار گفتن

به گرد کسی نرسیدن-بسیار عقب بودن از کسی-فاصله ی بسیار با کسی داشتن

زیر چاق-حاضر-آماده
دم ِ بخت-دختری که به سن ازدواج رسیده است

خشتک کسی را جر دادن-نگا. خشتک پاره کردن

حی و حاضر-آماده
دست کشیدن از کار-کار را تعطیل کردن
پامال شدن-از بین رفتن
زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن

انداختن پشت گوش-سهل‌انگاری کردن-دیر انجام دادن-کوتاهی کردن

 

دلخور بودن-گله مند بودن-ناراضی بودن

خر پاپو-وسیله ای دارای چرخ برای آموزش راه رفتن به کودکان نوپا

 

با سر رفتن-کنایه از داشتن نهایت شوق و اشتیاق برای کاری یا چیزی

تو خط چیزی بودن-در کاری وارد بودن-در کاری تحقیق کردن

از بن گوش-کمال بندگی و خدمتکاری
الف کوفی(چیز کج، آلت تناسلی)

زر زر-صدای گوش خراش و یکنواخت-آواز گریه ی نامطبوع بچه

از پشت کوه آمدن(بی‌خبر از آداب و رسوم بودن، دهاتی بودن)

دو لا-دو لایه-دو تا-خمیده

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد

آمدن(آغاز به کاری کردن)

تو مشت کسی بودن-کاملا در اختیار کسی بودن

انکر منکر(بسیار زشت و بدترکیب)

 
پشت سر هم-پیاپی متوالی

بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

 
پوست پلنگ پوشیدن-سخت به دشمنی برخاستن

 

آه نداشتن که با ناله سودا کردن(آه در بساط نداشتن)

افتادگی(پریشانی، احتیاج)

 

پیراهن بیش تر پاره کردن-بیش تر تجربه داشتن

روی غلتک افتادن-جریان دلخواه و طبیعی را به دست آوردن-دور برداشتن و سرعت گرفتن

دار کشیدن-دار زدن

 

روغن زرد-روغن حیوانی

چلک بازی-بازی الک دولک

بشور و بپوش-جامه ای که پس از شسته شدن نیازمند اتو شدن نیست

این تو بمیری از آن تو بمیری‌ها نیست(از این گرفتاری به‌سادگی دفعات پیش رها نمی‌توان شد)

 

رمباندن-خراب کردن

 
ادرار کوچک-شاش

بزنگاه-نقطه ی ضعف-سر وقت-موقع حساس-زمان مناسب
از جلوی کسی در آمدن-در برابر کسی مقاومت کردن
خرده پا-کاسبان جزء و کم سرمایه

آیَم سایَم-گاه‌کاهی

 

جواب سربالا-جواب منفی-جواب طفره آمیز

دیم-زراعتی که از آب باران آبیاری می شود

دروغ به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

دل و روده ی چیزی را در آوردن-اجزای درون چیزی را به هم زدن و بیرون ریختن

 
دنبال نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر وا کردن-به دنبال چیزی واهی فرستادن

چسی درکن-آدم پر مدعا

آدم-نوکر

خوش جنس-خوش باطن-سلیم النفس
زبان گز-چیز تند و تیز

چشم زخم زدن-چشم زدن-آسیب رساندن

حلیم روغن خوردن-کنایه از تشنگی بسیار داشتن

توجیهی-برنامه های توضیحی

از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)

دندان تیز کردن-طمع کردن

چوچول باز-دغل-بی حیا

آب رفتن(بی‌اعتبار شدن، کوچک شدن)

آسمان تا زمین-تفاوت بسیار

افسرده‌بیان(بی‌هوده و بی‌مزه‌گو)

پا گرفتن-رشد کردن-استوار شدن-سر و سامان یافتن-رونق گرفتن

تق و پوق-سر و صدا-بگیر و ببند

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن

در آوردن تقلید-ادای کسی را در آوردن-مسخره کردن

آقا بالاسر-امر و نهی کننده و مراقب

بال در آوردن-به سرعت رفتن-بسیار خوشحال شدن

آستین بر چشم گذاشتن-پنهان گریستن

 

تب خال زدن-در آمدن تب خال دور دهان

بستری-خوابیده در بستر-بیمار

پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)

زن ذلیل-مردی که مطیع محض زنش است

خوش برش-جامه ای که اندازه و برازنده ی قامت دوخته شده است

 

خواربار-ارزاق-خوراک

خِر-حنجره-گلو

 

 

رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت

بَده شدن-از چشم افتادن-بد جلوه کردن
چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن

 

رو رفتن-بر زمین افتادن اسب از جلو و بر زانو ها

 

آب در چشم نداشتن-شرم و حیا نداشتن

خود را به شغال مردگی زدن-خود را مظلوم وانمود کردن
آب شدن-شرمنده شدن-رفتن آبرو-به فروش رفتن کالا

آش همان آش و کاسه همان کاسه(چیزی تغییر نکرده)

اسباب‌چینی-دسیسه‌چینی-توطئه‌چینی

اهل کاری بودن-وارد بودن در کاری

دخل داشتن-ربط داشتن-مربوط بودن

دست به سیاه و سفید نزدن-به هیچ گونه کاری نپرداختن-ابدن کاری نکردن

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

دار و ندار-کل دارایی-تمام هستی

دندان شکن-قاطع-محکم

از بز حرام‌زاده‌تر(سخت‌گریز و حیله‌گر)

حرف پوچ-سخن بی معنی

 

آن روی کسی بالا آمدن(خشمگین شدن)

این تن بمیرد(سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند)

خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن

اگر بمیری هم(به‌هیچوجه، هرگز)

از گردۀ کسی کار کشیدن(کسی را به سود خود بی‌رحمانه به کار واداشتن)

خدیجه خبرکش-خبر چین و دو به هم زن

چاخانچی-کسی که همیشه دروغ بافی می کند

آب رفتن(بی‌اعتبار شدن، کوچک شدن)
اسرار مگو-حرف‌های ناگفتنی

آتشی شدن-از کوره در رفتن

 

چشم باباقوری-نابینا-کور

پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی

تخم دو زرده-چیز بسیار عزیز و گرامی

 

زیپ دهن را کشیدن-حرف نزدن-دهان را بستن

اهل کاری بودن-وارد بودن در کاری

 

آن‌کاره(اهل آن کار (کار بد))

پیش تختی-پله مانندی برای رفتن به روی تخت مرتفع
 

خود را به موش مردگی زدن-خود را ناتوان

 
پا برهنه وسط حرف کسی دویدن-کسی را قطع کردن- آفتابه برداشتن
در گوش کسی یاسین خواندن-اندرز بی هوده دادن-نصیحت کردن به کسی که نشنود

باب-مرسوم-معمول

به حول و ولا افتادن-دستپاچه و مضطرب شدن-به تلاش و تقلا افتادن

حاضر و غایب کردن-خواندن نام افراد برای تعیین حاضران و غایبان

شماره ی نوشته : ٢- ۹ / ۷

زهرمار خان-ترش رو-اخمو

دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای

از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

پا سبک-مبارک قدم-جلف و سبک

جیر جیر کردن-داد و فریاد عاجزانه کردن برای میانجی طلبی

خاله رورو-زنی که به علت چاقی یا آبستنی به زحمت راه می رود

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

جایی را جارو کردن-همه ی موجودی جایی را با خود بردن
چارگوش-مربع-دارای چهار زاویه-چهار خانه

اسم شپش کسی منیژه خانم بودن-خودبزرگ‌بینی احمقانه داشتن

خریت-نادانی-حماقت

دراز به دراز-تعبیری برای کسی که مدتی دراز خوابیده است

حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن

آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)

به حال آوردن-به هوش آوردن-به کسی شور و حال دادن

چسبیدن خِر کسی-گریبان کسی را گرفتن و به اصرار چیزی خواستن

دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن
جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن
آش آلو کردن(خجالت‌زده کردن، کنفت کردن، سکه‌ی یک پول کردن)

زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن

دَمَر-دراز کشیده روی سینه و شکم
بال به بال کسی دادن-جانب کسی را گرفتن

خِرخِره-حلق-حلقوم

زیر پای کسی را خالی کردن-زیر پای کسی را جارو کردن

چاقچوری-زنی که چاقچور می پوشد-زن باحجاب

راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار

زنجیر زن-کسی که در ماه محرم به پشت خود زنجیر می زند

چرب کردن-روغن یا کرم مالیدن

دُهُل دریده-بی شرم-ناپارسا
تند و تیز- تند تیز

حلال و حرام کردن-پای بند نبودن به دستورات شرعی

بچه ی سر راهی-بچه ای که او را سر راه گذاشته اند تا برده شود

حرص خوردن-عصبانی شدن

دیوان کردن-انتقام گرفتن-قصاص گرفتن

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

حکیم باشی را دراز کردن-مجازات کردن بی گناه

رشته ی سر در گم-وضع بغرنج-کار دشوار

خشت مال-دروغ گو-لاف زن

اشکال‌تراشی-ایرادگیری-گره در کار اندازی

ته خانه-لوازم بی مصرف-بقایای اثاث خانه

پیزری-پوشالی-بی ارزش و بی مصرف

بله قربان گفتن-تملق بیش از حد گفتن

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

دست بده داشتن-بخشنده بودن
بلا گردان-چیزی یا کسی که جلوی آسیب و زیان را می گیرد
پا در رکاب-حاضر و آماده

خشکه-مزد نقدی بدون غذا و لباس-غذای بدون پخت-لباس بدون دوخت

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

چاچول بازی-حقه بازی-هوچی گری-لاف زنی

 

حسرت به دل-آن که دیری است آرزوی چیزی را دارد

دهن تر کردن-اندکی نوشیدن-لو دادن

از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن

پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا

از کمر افتادن-از خستگی زیاد از کار افتادن-ناتوان شدن در امر جنسی

بیلاخ-بالا بردن و نشان دادن انگشت شست به هنگام ناباوری به معنی : آنچه که می گویی خیالی بیش نیست-فقط این انگشت به تو می رسد. مترادف شیشکی

راه حل آسپرینی-راه حل موقت و غیر اصولی

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

 

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

این تو بمیری از آن تو بمیری‌ها نیست(از این گرفتاری به‌سادگی دفعات پیش رها نمی‌توان شد)

بار کسی نبودن-شعور و آگاهی نداشتن

انگشت بر چشم نهادن-پذیرفتن-مسلم دانستن
بازجو-مامور تحقیق و بررسی پرونده

بار کسی کردن-دشنام دادن-بد و بیراه گفتن- کلفت بار کسی کردن

روی چوب کردن کسی-کسی را برای کاری تحریک کردن
خرج راه-هزینه ی سفر
ذُق زدن-بهانه گرفتن و گریه کردن-نق زدن
اَنَک کردن(تحقیر کردن، خجالت دادن)

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز
خود را باختن-دست و پای خود را گم کردن-مضطرب شدن

پر و پا دادن-اتفاق خوبی افتادن

بینی و بین الله-میان من و خدا-انصافا-الحق
اهل و نا اهل-کس و ناکس-نجیب و نانجیب

زهر چشم-نگاه خشم آلود

پس بودن هوا-خراب بودن اوضاع-نامناسب بودن وضعیت

آب شدن-شرمنده شدن-رفتن آبرو-به فروش رفتن کالا

دله-ظرف حلبی

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

چل زن-زن کوتاه قد

دو تا شدن-خم شدن-دو لا شدن

پیه گرگ مالیدن بر کسی-کسی را از چشم دیگران انداختن

از دهان مار بیرون آمدن(هیچ کجی در کسی نبودن، راست بودن)

 

پیش بها-بیعانه
اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی(برای کسی نقشه کشیدن، از کسی بد گفتن)

 

آک‌بند-نو واستفاده‌نشده-هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده-دست اول

اشکال‌تراشی-ایرادگیری-گره در کار اندازی

آب شدن قند توی دل(لذت بسیار بردن)

اوقات‌تلخی(ترش‌رویی، عصبانیت)

خایه ی چپ کسی بودن-به تمسخر: نزد کسی اعتبار و احترام داشتن

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

بی فک و فامیل-بی کس و کار

زاغول-دارای چشمان آبی رنگ

 

آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)

دلو حاجی میرزا آقاسی-آدم بی قرار و پر تحرک

التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده

ختنه سوران-جشنی که به هنگام ختنه کردن نوزاد پسر بر پا می کنند

زحمت را کم کردن-رفع مزاحمت کردن

زهره ی کسی را آب کردن-سخت ترساندن

ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند

به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

تابوت خشکه-بسیار لاغر و ناتوان

خُل-نیمه دیوانه-سفیه

پالان آفتاب گذاشتن-کسی را معاف کردن-مرخص کردن

آهوی مانده گرفتن(بی‌انصافی کردن، عاجزکشی کردن)

خربان-صاحب خر-خرکچی

خاکشیر مزاج-غلامباره-سازگار با هر جریانی

دوخت و دوز-خیاطی

 

بلا نسبت-دور از جانب شما

چلو صاف کن-آبکش

جنس کسی خرده شیشه برداشتن-آب زیر کاه بودن-حقه باز بودن

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن-کار را به نااهل سپردن

 

پینه-وصله-پوست سخت شده

 
خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

دست شما را می بوسد-انجامش به عهده ی شماست

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا

بد هوا-کسی که به خیال های بلند تر از حد و حق خود افتاده باشد
چماق-چوبدست-گرز

 

جَر-پیچ و خم راه

 
از عزا در آوردن(به دوره‌ی عزاداری پایان دادن)

زیر ِ گوش-سخت نزدیک-دم دست

زبان گرفتن-کسی را با زبان خوش آرام کردن

 

تیغ کش-چاقوکش حرفه ای-لات و جاهل

 

 
در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن
بله قربان گفتن-تملق بیش از حد گفتن

رد شدن-مردود شدن-پذیرفته نشدن

جان کُردی-سخت گیری-مقاومت

 

پَتَه-کاغذ مقوایی-مهره ی فلزی به جای پول-ژتون

از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)

دولاب-گنجه-کمد-قفسه
چرب دست-ماهر-زبر دست

خانم بازی-معاشرت با زنان هرزه

دبیرستان-آموزشگاه برای دریافت دیپلم متوسطه

حرف کسی را با شکر بریدن-انتقاد مودبانه از کسی که سخن آدم را قطع می کند

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

ریش توپی-ریش تپه
خاک به دهنم-زبانم لال
در آستین داشتن-حاضر و آماده داشتن

توی مخ کردن-به خاطر سپردن-از بر کردن

درمالی-مالیدن آتش روی حقه ی وافور برای کشیدن بقایای تریاک