دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن

اَنَک کردن(تحقیر کردن، خجالت دادن)

پازلفی-سر خط-بخشی از موی سر که از شقیقه ها به پایین صورت می روید

دم کار گرفتن-به کار واداشتن

اجاق کسی کور بودن-نازا بودن-بی فرزند بودن

 

خاک بر سر-توسری خورده-داغ دیده-بدبخت

آوار شدن سر کسی-بی‌خبر نزد کسی در آمدن

خوش صحبت-شیرین زبان-خوش کلام

جهیزیه-نگا. جهیز

 

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

ذُق ذُق زدن-سوزش داشتن زخم

زبان گرفتن-کسی را با زبان خوش آرام کردن

پا برهنه وسط حرف کسی دویدن-کسی را قطع کردن- آفتابه برداشتن

زحرکش شدن-یا شکنجه و آزار زیاد کشته شدن
آدم عوضی-کسی که ظاهرش با باطنش یکی نیست-بدطینت

پُر کار-فعال-با پشتکار
حساب و کتاب-نگا. حساب کتاب

بی پیر-آدم بد و تربیت نشده-چیز سخت-کار دشوار

پِت پِت-بالا و پایین رفتن شعله ی چراغ

خودمانی-صمیمی-یکدل

رَکَبی گفتن-به کسی متلک و حرف درشت گفتن

زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش
جامه شور-رختشوی

اخت شدن با کسی-مانوس شدن با کسی
 

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

 

 
از کرگی دم نداشتن خر(نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری)

خاص و خرجی-ممتاز و معمولی

بچه ی-اهل ِ

چِخ کردن-راندن سگ

 

ته نشست-رسوب

تند نویس-کسی که سریع می نویسد

 

خدا گرفته-بدبخت شده-به عذاب خدا گرفتار شده

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)
چغل خوری-سخن چینی
تیر و ترقه شدن-سخت خشمگین شدن-ناگهان از جا در رفتن و ناسزا گفتن
خوشمزگی-شوخی کردن-بذله گفتن
راه راه-دارای خطوط موازی

از خدا بی‌خبر-ظالم-نابه‌کار

پشت کاری را گرفتن-دنبال کردن کاری به قصد به پایان بردن آن

تو دوزی-دوختن از درون

زاغ و زوغ-فرزندان خردسال-نق-غر و لند

خرج-هزینه-پول مصرف روزانه ی خانواده

چاقچور-شلوار گشاد و بلند و کف دار زنانه که آن را بر روی شلیته و تنبان می پوشیدند
جَلد-چابک-چالاک-کبوتر دست آموز
آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

از خدا خواستن(در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است)

اسباب زحمت-کسی یا چیزی که موجب دردسر و آزار شود

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

 

دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی

آسمان را به زمین آوردن (دوختن)(کار شگفت‌انگیز کردن)

چله نشستن-بیرون نیامدن از خانه-خانه نشین شدن
زدن به چاک-در رفتن-جیم شدن

 

ته تغاری-آخرین فرزند خانواده

به هم زدن حال-موجب بالا آوردن شدن

به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن

به تیر غیب گرفتار شدن-دچار حادثه ی ناگهانی شدن-ناگهانی فوت کردن

خون گرفته-آن که قتلی کرده و نگرانی آن او را از حال عادی خارج کرده است

بابا ماما-همه کاره ی محل-بزرگ لوطیان

ترتیب کسی را دادن-کسی را تنبیه کردن-به حساب کسی رسیدن

رای اعتماد-رایی که نمایندگان مجلس در تایید به دولتی بدهند

بخت، بخت اول-برای هر زنی شوهر اول بهتر است

رو رفتن-بر زمین افتادن اسب از جلو و بر زانو ها

حقه باز-شعبده باز-تر دست-مکار
از زبان افتادن-لال شدن

بی بی قدومه-دختر بچه ای که ادای مادر بزرگ ها را در می آورد

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن

دیوار کوتاه-کنایه از زبونی و ناتوانی

بند آوردن-متوقف کردن

حبف و میل-ریخت و پاش

آب آتش مزاج-می سرخ

 

شناکردن (بیشتر به قصد تفریح و بازی)

بال به بال کسی دادن-جانب کسی را گرفتن

روی دایره ریختن-روی داریه ریختن
تشر زدن-سرزنش کردن با فریاد-توپیدن

دیگجوش-خوراکی مانند آش که در شب های جمعه و عید می پختند
داغ کسی را به دل کسی نهادن-غزیز کسی را کشتن

پا سبک-مبارک قدم-جلف و سبک

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

تو روی کسی ایستادن-شرم و حیا را کنار گذاشتن و با کسی مخالفت کردن

خود را گرفتن-فخر فروختن-کبر و نخوت نشان دادن

توپ علی گلابی زدن-بلوف زدن-بی پول سر قمار نشستن
 

خرجی دادن-دادن پول لازم برای گذران روزانه

 

برش-لیاقت-زرنگی-کاردانی

خال مَخال-خال خال

 
رو به راه کردن-آماده و مهیا کردن

بارک الله-آفرین خدا بر تو باد-آفرین

تر و فرز-چست و چابک

ته کیسه-آن چه که پس از دادن خرج ها در ته جیب و کیسه به جا می ماند

پَپِه-بی عرضه-پخمه-بی سر و زبان-خجالتی-ترسو

دم بازی-چاپلوسی-تملق

خشکه پز-نانوایی که نان هایی از قبیل نان روغنی-قندی-شیرمال-پنجه ای و مانند آن ها می پزد
تریاک مال-کسی که تریاک را برای فروش لوله می کند

دشت کردن-فروختن اولین جنس-نخستین بار پول گرفتن

آهوی شیرافکن-چشم محبوب

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

زدن به کوچه ی علی چپ-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

بستن-یخ ردن-منجمد شدن-منعقد شدن-سفت شدن-ریختن بیش از اندازه-هدف قرار دادن

چس آمدن-در حالت عصبانیت به جای خوش آمدی می گویند چس آمدی

زیاده روی کردن-اسراف کردن-افراط کردن

دست کشیدن از کار-کار را تعطیل کردن

 
اگر و مگر کردن(شرط و بهانه آوردن)

راسته-گوشت دو طرف ستون فقرات حیوان

الف به خاک کشیدن-خجالت کشیدن
برخورد کردن به تریج قبای کسی-گران آمدن-بی دلیل ناراحت شدن-به کسی توهین شدن

اسیر خاک-مرده-تن‌پرور

خط کش-وسیله ای برای زسم خط
پسله خور-آن که نزد دیگران کم می خورد و در نهان بسیار

چل ستون-شبستان مسجد
خاصه تراش-آرایشگر مخصوص بزرگان

به گرد کسی نرسیدن-بسیار عقب بودن از کسی-فاصله ی بسیار با کسی داشتن

اردک‌پرانی-از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن

پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن

ریش و پشم-موهای صورت-ریش و سبیل

از خواب پریدن(بیدارشدن ناگهانی از خواب)

خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن

خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده
حلال واری-نگا. خلال وار

 

چشم و دل پاک-کسی که به دیده ی بد به ناموس دیگران نگاه نکند

خورد و خوراک-خوردنی-آذوقه

آشی بودن زندگی-نامساعد بودن حال و احوال

خود را خوردن-رنج بردن

از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن

زیر پای کسی را خالی کردن-زیر پای کسی را جارو کردن

اروای ننه‌ات-ارواح بابات

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

ترید- تلیت
دیر رس-میوه ای که دیر می رسد

حرف دو پهلو-نگا. حرف پهلودار
زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند

تو جلد کسی رفتن-کسی را برای انجام کاری وسوسه کردن

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

ابرو فراخی-خوشدلی-گشاده‌رویی

آدم عوضی-کسی که ظاهرش با باطنش یکی نیست-بدطینت

جفتک زن-لگد زن

 

چشته خور کردن کسی-کسی را از لطف خود بهره مند کردن

خال اُغلی-پسر خاله-رفیق نزدیک

دل دل زدن-نفس نفس زدن-تپیدن شدید قلب

 

دل-معده
آیینه‌ی اسکندری-آفتاب

خیس کردن-ادرار کردن به خود
راه به جایی نبردن-نتیجه ندادن-به جایی نرسیدن

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

 

افندی پیزی(به‌ظاهر شجاع و در واقع ترسو، پهلوان پنبه)

راپرت-گزارش-خبر

از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

چشم نازک کردن-ناز و افاده کردن

بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

خط افتادن-خراش افتادن

ازرق شامی(اخمو، ترشرو)

چشم را چهار کردن-دقت بسیار کردن-انتظار شدید بردن-تعجب زیاد کردن

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی

تته پته-لکنت زبان

آب نخوردن(درنگ نکردن)

دفتر-جایی که دبیران-منشیان و کارمندان کار می کنند

دخل داشتن-ربط داشتن-مربوط بودن

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

آلت دست کسی شدن-مورد سوء استفاده قرار گرفتن

زبان بازی-چرب زبانی-لفاظی-چاپلوسی

جا خوردن-یکه خوردن-تعجب زیاد کردن-غافلگیر شدن

سیار غم انگیز و. سوزناک بودن

انگشت‌شمار-کم-معدود

 

دست کسی را از پشت بستن-از کسی در کاری پیشی جستن

چشم خوردن-نظر خوردن
خشتک کسی را جر دادن-نگا. خشتک پاره کردن
دو سر قاف-دشنامی زشت که گاه برای شوخی نیز گفته می شود

دست فروشی-شغل دست فروش

خرابی بار آوردن-بی آبرویی بار آوردن-کاری کردن که نتیجه ی بد بدهد

آدم ثانی-حضرت نوح

چارده معصوم-پیامبر اسلام و دخترش فاطمه و امام علی و یازده امام دیگر شیعیان

 

آدم بی‌سر و پا-متضاد آدم درست‌وحسابی

پاچه گیر-کسی که بی مقدمه کسی را بیازارد

اقبال کسی به برج ریق بودن(بداقبال بودن)

آستین بالا زدن(آماده شدن، به کاری برخاستن، پا پیش گذاشتن)

 
امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن

خجالت کشیدن-شرمنده شدن

تصدق کسی رفتن- تصدق شدن کسی را

آبِ سیاه-نیمه کوری

چپ بودن خواب زن-خلاف شدن آن چه زن در خواب بیند

دردسر دادن-ایجاد مزاحمت کردن-با پر حرفی وقت کسی را گرفتن

ادا در آوردن(مسخرگی کردن، تظاهر کردن، تقلید کردن)

 

زین و یراق کردن-برای کاری آماده شدن-رفتن به جایی

 

خرابی بار آوردن-بی آبرویی بار آوردن-کاری کردن که نتیجه ی بد بدهد

آمد کردن-رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته

چشم و دل سیر-کسی که به مال و منال دنیا بی اعتنا است

چشم چیدن-چشم زخم را دفع کردن

آفت(زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز)

پایه دار-هر چیزی که پایه داشته باشد

چشم و چار کسی را درآوردن-بک کسی کینه ورزیدن

روی دایره ریختن-روی داریه ریختن

خاصه-هر چیز ممتاز و از جنس عالی

باد کردن-به فروش نرفتن-کسی را به کاری سخت برانگیختن

خوش دست-خوش پنجه-خوش نواز-آن که در بازی شانس می آوزد

خشک-بدون انعطاف-بی عاطفه-خشن
چاپی-حرف دروغ و بی اساس

چل نکه-پارچه ای که از انواع پارچه های بریده شده سر هم دوخته شده باشد

تر و فرز-چست و چابک

آلت فعل(وسیله‌ی انجام کار)

باش !-نگاه کن-ببین

 

خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن

پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

خل بازی-حرکات غیر منطقی و غیر عاقلانه

رضا ترکی-پارچه ی ابریشمی یزدی که در مشهد به آن علی شیر خدا می گویند.

در خط چیزی بودن-در فکر و نقشه ی کاری بودن
آشنایی به روشنایی انداختن-پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن

خال مَخال-خال خال

بیا و برو-دم و دستگاه-قدرت و حشمت

تارتنک-عنکبوت-کارتنک

اَجق وَجق(چیزی با رنگ‌های تند و زننده، دارای ترکیب ناهماهنگ)

پِت پِت-بالا و پایین رفتن شعله ی چراغ

از سیر تا پیاز-همه چیز-با همه‌ی جزئیات

راپرت کردن-گزارش دادن-خبر دادن

پل خر بگیری-محل آزمایش-جایی که گریز از آن ممکن نباشد

خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت

تَشَر-پرخاش-عتاب-سرزنش آمیخته با فریاد

زنده باد مرده باد-جار و جنجال سیاسی-تظاهرات سیاسی-شعارهای موافق و مخالف دادن

تخمی-به درد نخور-بی مصرف

ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)

در هچل انداختن-به درد سر انداختن-به مخمصه انداختن

درگاهی-آستانه

 

دراز کش-افتاده-خوابیده

آماده‌باش(حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر)

حساب تراشیدن-خرج درآوردن-حساب غیر واقعی نشان دادن

چپ و راست کردن-زیر و رو کردن-مشت باران کردن

برگ برنده-ورقی که با آن بتوان بازی را برد-وسیله ی اثر بخش

رج کردن-رج بستن

 
آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)

از جگر گذشتن-نامردی کردن

در آستین داشتن-حاضر و آماده داشتن

رودرواسی-رودربایستی

آسمان (و) ریسمان به هم بافتن(حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن)

جواب سربالا-جواب منفی-جواب طفره آمیز

 

اسم شپش کسی منیژه خانم بودن(خودبزرگ‌بینی احمقانه داشتن)
خدمت کسی رسیدن-به حضور کسی رسیدن-کسی را تنبیه کردن

 
چیزی را در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و اعتبار اعلام کردن چیزی
پا سوخت-پا بد-بد شانس
پنبه توی گوش کردن-غفلت داشتن-هوشیار نبودن

 
خوش منظره-خوش نما-زیبا

انگشتر پا-چیز بی‌ارزش

انگشت رساندن-دست‌درازی کردن-دست زدن

پشم کسی ریختن-از قدرت و مقام افتادن

اره دادن و تیشه گرفتن-جنگ و دعوا داشتن

 

بند شدن در جایی-قرار یافتن-ساکن شدن-آرام گرفتن

بته مرده-بی اصل و نسب-بی کس و کار

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

جبهه-میدان جنگ

 

رسیدن به عرصه-بزرگ شدن-به سن پختگی رسیدن

 
جر و بحث کردن-مجادله را به درازا کشاندن

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

چش شده ؟-او را چه شده است ؟

راه راه-دارای خطوط موازی

آه در بساط نداشتن(سخت بی‌چیز بودن، بیچاره و بینوا بودن)
بَده کردن-کسی را بد وانمود کردن-کنفت کردن-از چشم انداختن
از هفت دولت آزاد بودن-شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن

جوش جوانی-جوشی که بر صورت یا کمر جوان ها می زند-جوش غرور

الیسون و ولیسون(وردی است که برای کسانی که منتظرشان هستند می‌خوانند)

بال در آوردن-به سرعت رفتن-بسیار خوشحال شدن
رنجیده شدن-آزرده خاطر شدن-آزرده دل شدن

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

برادر زاده-فرزند برادر

 

زیر چیزی زدن-حاشا کردن-انکار کردن

روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

پا پیش-گذاشتن پیشقدم شدن-آستین بالا زدن

جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد
پا جوش-شاخ های فرعی متصل به ریشه ی درخت

آمادگی و شوق بسیار برای کاری داشتن

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

 

چپه-کجی به یک سمت

جگر گوشه-فرزند

تن خود را چرب کردن-برای دردسری آماده شدن-پیه چیزی را به تن مالیدن
ابرو زدن-رضا دادن-اشاره کردن

آسمان تا زمین(تفاوت بسیار)

چار سو-چهار راه-جایی از بازار که در هر چهار سمت آن دکان و مغازه باشد

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

دیر کرد-تاخیر-تعویق

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

زیر چیزی زدن-حاشا کردن-انکار کردن

امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن

بازداشت-توقیف موقت-موقتا زندانی کردن

روی غلتک افتادن-جریان دلخواه و طبیعی را به دست آوردن-دور برداشتن و سرعت گرفتن

خاصه فروش-فروشنده ی جنس های مرغوب و برگزیده

بامبه-توسری

خواب به خواب شدن-خواب از سر پریدن-بدخواب شدن

انداختن پشت گوش(سهل‌انگاری کردن، دیر انجام دادن، کوتاهی کردن)

دزد حاضر و بز حاضر-می توان همه چیز را دید و داوری کرد
تیپ زدن-شیک و پیک کردن-خود را آراستن

خایه-بیضه-جرات

خانه نشین شدن-از کار بی کار شدن-معزول شدن
حسرت-آرزوی سخت-خواهش بزرگ

درز گرفته-کوتاه کرده

خر غلت زدن-مانند خر بر خاک غلتیدن

پیش-برنده-آن که جلو است

آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن

چپ بُر-نوعی اره ی دستی

اصول دین پرسیدن(سوال‌پیچ کردن)

پر افاده-متکبر-مغرور
از تک و تا نینداختن خود(از رو نرفتن، جا نزدن، خود را نباختن)

بر پا شدن-ایجاد شدن

حمامی-گرمابه دار

پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد
حرف از دهن کسی قاپیدن-سخن کسی را به نام خود قلمداد کردن

خرس گنده-برای تحقیر به کسانی که اداهای خارج از سن خود در می آورند گفته می شود

خرپا کوب-کسی که کارش ساختن خرپا است

دامنگیر کسی شدن چیزی-گرفتار شدن کسی به چیزی

تعطیلی-روز تعطیل-زمان دست کشیدن از کار

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از مردم می گیرند

پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن

آهنگ ریپ‌دار(آهنگی که یک ضرب آن کم باشد)
انگشت خوردن-افسوس خوردن-پشیمان بودن

 
آسمان به ابرو پوشیدن(پنهان ساختن امر آشکار)

تصدق کسی رفتن- تصدق شدن کسی را

دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن
رها کردن به امید خدا-دست کشیدن و به جریان روزگار واگذار کردن

دست بالا کردن-پیش قدم شدن-آستین بالا زدن

از بن ناخن-ذخیره-بندگی-اطاعت

خط افتادن-خراش افتادن
دست آویز-بهانه-مستمسک-عذر

رفتگار-رفتنی-مردنی

خدا برکت-خدا بیش ترش کند

دبه در آوردن-جر زدن-از قول خود سر باز زدن-اظهار پشیمانی کردن پس از عقد قرارداد

ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن

بر گرده ی کسی سوار شدن-کسی را زیر فرمان خود آوردن

 

پیش بها-بیعانه

ذِله شدن-ذله آمدن
چشمه چشمه-سوراخ سوراخ-مشبک
از چیزی (کسی) زده شدن(از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن)

حرف خود را به کرسی نشاندن-نظر خور را به کسی قبولاندن یا تحمیل کردن

خداپسندانه-مورد پسند خدا

خانه خمیر-نگا. خانه خراب

بوی حلوای کسی آمدن-قطعی شدن مرگ کسی

جان پناه-محل امن-آن چه جان را حفظ کند. پناهگاه

بار گردن کسی گذاشتن-کاری را به زور و اصرار به عهده ی کسی گذاشتن

پیش پیشکی-از پیش