دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر

در چاه افتادن-فریب خوردن

 

 
چی-چه-چیز

 

پالان خروس-کنایه از چیزی که وجود ندارد برای نشان دادن نداری مطلق

باد زدن-با ایجاد جریان هوا خنکی یا اشتعال پدید آوردن

 
ارزیاب-کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند

درز گرفته-کوتاه کرده

دست و رو نشسته-ناکس-ناچیز

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

آشوب شدن دل(دچار تهوع شدن)

 

به سر کسی زدن-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن
برادر زاده-فرزند برادر

حالی شدن-فهمیدن-درک کردن

دمدمی مزاج-دمدمی

از سر دست(کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند)

زین کردن گربه ی کسی-کسی را به زحمت انداختن-کسی را گرفتار دردسر و ناراحتی کردن

آهوی مانده گرفتن(بی‌انصافی کردن، عاجزکشی کردن)

خودخور-کسی که غم خود را در دل می ریزد و با کسی در میان نمی گذارد

ته مانده-آن چه که از خوردن باقی مانده است

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

به تیر غیب گرفتار شدن-دچار حادثه ی ناگهانی شدن-ناگهانی فوت کردن

وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)

زبان آدم سر کسی نشدن-به حرف منطقی تن ندادن و آن را نپذیرفتن

حمام زنانه-جای پر سر و صدا و شلوغ
بانی خیر-نیکوکار-کسی که اثر خیر از خود بجا گذاشته است

چاتمه-چند تفنگ که یه صورت ضربدر به هم تکیه داده اند

 

بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

از دل و دماغ افتادن-شور و نشاط خود را از دست دادن-بی‌حوصله شدن

خدا برکت-خدا بیش ترش کند

دخل-موجودی صندوق-صندوق مغازه-برداشت

خط انداختن-خراش به جا گذاشتن

بله قربان گو-چاپلوس-متملق

روی غلتک افتادن-جریان دلخواه و طبیعی را به دست آوردن-دور برداشتن و سرعت گرفتن

خانه نشین شدن-از کار بی کار شدن-معزول شدن

دست خالی برگرداندن-نا امید کردن-پاسخ رد دادن

بد کاره-زن ولگرد و عصمت فروش
پیاز کسی کونه کردن-ماندگار شدن در جایی-میخ خود را کوبیدن

دخترینه-دختر-مونث

حرف های گنده تر از دهان-ادعاهای زیادی-سخنان خارج از توانایی

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

حال و احوال-وضعیت-کیفیت

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

آفتاب گرفتن(زیر آفتاب خوابیدن)

انگشت‌نگاری-ثبت کردن اثر خطوط روی انگشتان برای شناسایی در آینده

بغل خوابی کردن-نزدیکی کردن

اخ و پیف کردن(اظهار ناراحتی کردن از بوی بد، منظره‌ی بد یا غذای بد)

پیاله زدن-می نوشیدن
زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی

دو به هم زن-دو به هم انداز

رسیدن-مواظبت کردن-مورد لطف قرار دادن

به حساب آوردن کسی-برای کسی اهمیت قائل شدن-دخالت دادن کسی

الیسون و ولیسون(وردی است که برای کسانی که منتظرشان هستند می‌خوانند)

دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد

تیله ی کسی بودن-گوش به فرمان کسی بودن-زیر اراده ی کسی بودن
دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند

خشکه بی آب-نوعی فولاد که آهن و چدن را با آن می تراشند

آفتابه گرفتن(آفتابه برداشتن)

از خجالت کسی در آمدن-محبت کسی را جبران کردن

آش دهن‌سوز(هر چیز مطلوب و پسندیده)
بر وفق-مطابق-موافق

خط زدن-با خط کشیدن روی چیزی آن را باطل کردن

از پشه گوشت کبابی خواستن-خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن

دست به دست کردن-تردید کردن-کوتاهی کردن-وقت کشتن

دست به نقد-بی درنگ-زود-فورن

پیچیدن به پر و پای کسی-با کسی بد رفتاری کردن-به کسی سخت گیری کردن

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

استخوان‌فروش(ستایشگر آبا و اجداد)

دو لول-اسلحه ای بلند دارای دو خانه برای فشنگ گذاری
آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن
دوما-در ثانی-دیگر آن که-دوم آن که

چشم واسوخته-چشم برتافته
به خود پیچیدن-ناخوش شدن-عتاب کردن

دو به دست کسی افتادن-به دست آوردن فرصت برای اعمال نظر-قدرت نمایی یا انتقام جویی

خاتم کاری-نشاندن استخوان در چوب برای نقش و نگار دادن

 

در آوردن تقلید-ادای کسی را در آوردن-مسخره کردن

بغل پر کن-دختر یا زن چاق

ترقه فرنگی-بچه ی شرور
ازراه‌نرسیده(در همان لحظه‌ی رسیدن، به مجرد ورود)
اشک خنک-گریه‌ی ساختگی

تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری

دست به سینه ایستادن-در نهایت ادب و آماده ی فرمان ایستادن
تَفت دادن-کمی سرخ و برشته کردن-بی روغن حرارت دادن

اهل بیت-اهل خانه-خانواده

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن

جان بر لب نهادن-به کاری خطرناک اقدام کردن-آماده ی مرگ شدن

 
 

زبان بازی-چرب زبانی-لفاظی-چاپلوسی

حرامزاده-فرزند نامشروع-آدم بسیار زرنگ و مکار

بد کاره-زن ولگرد و عصمت فروش

 

خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی

سیار غم انگیز و. سوزناک بودن

روغن گرفتن از آب-از هر اتفاق خوب یا بدی به سود خود بهره گرفتن

آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

پنج دری-اتاقی که پنج در دارد

بنگی-معتاد به حشیش

زیر آرنجی-بالشی که هنگام دراز کشیدن زیر دست و آرنج می گذارند

رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا
چاک دهن را چفت کردن-بستن دهان-سکوت کردن

آش و لاش-به‌کلی متلاشی‌شده-له‌ولورده

چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

اصل‌ کاری(مهم‌ترین چیز یا شخص)

جای پا-اثر-نشانه-رد

زنبور زدن-نیش زدن زنبور

 

دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن
جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری

 
بی عرضه-بی لیاقت-بی مصرف

خاصه-خان لقب آرایشگر شاهان قاجار

زبان گیره-وسیله ای که پزشک با آن زبان بیمار را هنگام معاینه گرفته و نگاه می دارد

آب شیراز-شراب

آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)

الکی(بی‌هوده، بی‌خود، دروغکی)

 
اوت بودن-بی‌خبر بودن-از مرحله پرت بودن

دلسرد کردن-ناامید کردن

 

ته تغاری-آخرین فرزند خانواده
حرف نشنو-خیره سر و یکدنده

 

بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده

چس نفسی-پر حرفی-روده درازی
رنجیده شدن-آزرده خاطر شدن-آزرده دل شدن

بامبول در آوردن-حقه و کلک زدن

تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

زیر دست-تابع-فرمان بردار

دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی

درز گرفته-کوتاه کرده

زیر سبیل در کردن-به روی خود نیاوردن-درگذشتن

حظ کردن-لذت بردن

پیاله فروش-میخانه چی

ریش گذاشتن-نتراشیدن ریش-ریش بلند کردن

دنده کشیدن-دنده ی اتوموبیل را پیاپی عوض کردن

خاکشیر نبات به حلق کسی کزدن-لطف و محبت بیش از اندازه به کسی کردن
حَبه را قُبه کردن-کاهی را کوه کردن

تخم لق شکستن-فرصت دادن-رو دادن-کسی را به طمع انداختن

 
آهنگ ریپ‌دار(آهنگی که یک ضرب آن کم باشد)

درمانگاه-جای درمان بیمار

دراز به دراز-تعبیری برای کسی که مدتی دراز خوابیده است

خر لنگ خود را به منزل رساندن-با وجود سختی کار را به پایان رساندن

ژوری-هیئت داوران

خون سیاوش-انگیزه ای که سبب نابودی دو خانواده-دو شهر یا دو کشور شود

 
جُم خوردن-تکان خوردن-برای انجام کاری آماده شدن
جیبی-قابل گنجاندن در جیب-مربوط به جیب

اسیر خاک-مرده-تن‌پرور

حوصله داشتن-حال مساعد داشتن-تحمل داشتن

پیش زدن-جلو زدن-سبقت گرفتن

دل کسی را زدن-سیر شدن از چیزی-بی میل و رغبت شدن نسبت به چیزی یا کسی

ادرار بزرگ-مدفوع

پف کرده-بادکرده-ورم کرده

برو برگرد-چون و چرا

جوراب شلواری-جوراب همراه با شلواری از همان جنس و چسبیده به آن

چُرتی-اهل چرت زدن-ضعیف-مردنی

بخار-توانایی-شایستگی

پول سیاه-سکه ای از نیکل و مس

زد و بند-ساخت و پاخت-بند و بست-توطئه

الف شدن اسب(هر دو پا بلند کردن اسب)

جلز و ولز-سوز و گداز
دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

چرت و پرت-حرف مفت-حرف بی خود

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

دست بردن در چیزی-چیزی را تغییر دادن

چاشت بندی-صبحانه-غذای اندک

حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

افتادن دست(از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن)

ترتیب اثر دادن-به حساب آوردن-اهمیت دادن

آهوی خاور(آفتاب)

دست به چماق-چماق در دست-آماده ی چماق زدن

چوچول باز-دغل-بی حیا

ختم گذاشتن-مجلس ترحیم گذاشتن

دست به دهن-کسی که به اندازه ی مخارجش درآمد روزانه دارد-آدم کم درآمد و تهی دست

این هلو این هم گلو(مثل آب خوردن، انجام این کار بسیار آسان است)

خداپسندانه-مورد پسند خدا

اُتُل-شکم-اتوموبیل

زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی
پنج تن-محمد-علی-فاطمه-حسن و حسین

ریگ تو کفش داشتن-خرده شیشه داشتن-رو راست نبودن-با شیله پیله بودن

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن
چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن

رکاب دادن-راهی جایی شدن

 
زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد
روان کردن-از بر کردن

آسمان را سِیر کردن-سخت خوشنود بودن-لذت بسیار بردن

دَنگال-جادار-بسیار فراخ

پشه کوره-پشه ی ریز

آتش به مال خود زدن(کالایی را بسیار ارزان فروختن)

چاچول باز-حقه باز-شیاد

به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن

دست کسی افتادن-گیر کسی افتادن

چش-چشم

ترتیب اثر دادن-به حساب آوردن-اهمیت دادن

از زورِ-از شدت-از بسیاری

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن

خرد و خمیر شدن-بسیار خسته شدن-له و لورده شدن

خاله قزی-دختر خاله-خویشان و بستگان

 

آواز دهل-چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است-نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد

انگشت به دندان گزیدن(متحیر شدن، حسرت خوردن)

چَکی-وزن نکرده-یک جا

ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی

خودخور-کسی که غم خود را در دل می ریزد و با کسی در میان نمی گذارد

خاله خوانده-زنی که با همه طرح دوستی می ریزد

روی چوب کردن کسی-کسی را برای کاری تحریک کردن

آمدکار(شگون، فال نیک، خجستگی)
دندان-گاز

ازرق-چشم زاغ

 

جفت-به هم چسبیده-جا افتاده-مرتب-نر و ماده-دو گاو که برای شخم زدن به کار می برند

چاشته بندی-ته بندی

حلاجی کردن-بررسی کردن-به تفصیل توضبح دادن

تعطیلی-روز تعطیل-زمان دست کشیدن از کار

خوش پوش-شیک پوش-آن که همواره لباس تمیز و برازنده می پوشد
از نفس افتادن-بسیار خسته و مانده شدن
دست و رو نشسته-ناکس-ناچیز

رخصت خواستن-اجازه خواستن

تنگ شدن خلق-عصبی شدن-بی حوصله شدن-خشمگین شدن

وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)

 
دستِ راست-سمت راست

در خط چیزی بودن-در فکر و نقشه ی کاری بودن

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

خرج از کیسه ی خلیفه کردن-از مال دیگران خرج کردن

بالای منبر رفتن-پر گویی کردن

تمام و کمال-کامل-به تمامی

دلمه-لخته-منعقد-سفت شده

زبون-حقیر-توسری خور

زد و بند کردن-ساخت و پاخت کردن-توطئه کردن

 
چینی-در یک رده قرار دادن آجرهای دیوار
 

 

آب و گِل-بر و رو-سرشت آدمی

حضوری-رو در رو

درب و داغان شدن

 

بد نما-بد منظر-بد نمود-زشت

چِک کشیدن-حواله کردن با بانک به وسیله ی چک

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن

آغ و داغ-سخت مشتاق و شیفته

خاک به سری کردن-همبستر شدن زن با شوهر

پشه کسی را لگد زدن-با دردی اندک بنای گله و زاری گذاشتن

 

پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن

 

پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی

پِق-صدای خنده ی ناگهانی

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

خون کسی را مکیدن-مال کسی را به تزویر غارت کردن-به کسی تعدی و ستم کردن

 
آفت-زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز

چراغ پیه سوز-چراغی فتیله ای که سوخت آن از پیه بود

بی چشم و رو-ناسپاس-حق ناشناس-ناشکر

 

تو تاریکی رقصیدن-بدون آگاهی کاری را کردن-بی موقع کاری را کردن

 

زهره ترک شدن-زهره آب شدن

جلو پوزه ی کسی را تیغه گرفتن-جلو فضولی های کسی را گرفتن

آدم‌قحطی(کمیابی آدم های کارآمد)
بستن دست کسی از پشت-در انجام کاری از کسی پیش بودن

بسلامت-همراه با تندرستی-تندرست-در پاسخ به خداحافظی گفته می شود

 
از روی شکم‌سیری(از سر بی‌مسئولیتی، بدون تعمق)
آستین از چشم برداشتن(آشکارا گریستن)
تردستی-مهارت-شعبده بازی

بدلی-تقلبی-جنس بد

چوروک افتادن-چین پیداکردن چیزی

 
خشک-بدون انعطاف-بی عاطفه-خشن

پیشکی-جلوتر-از پیش-به طور مساعده

تکان نخوردن آب از آب- آب از آب تکان نخوردن

تن نما-نازک و نشان دهنده ی تن

پاترس-ترساندن کودکان برای بازداشتن از کاری

خر زور-نیرومند-پرزور

خواب و بیداری-در حالت بین بیداری و خواب

آب آتش مزاج(می سرخ)

پای کسی لب گور بودن-به آخر عمر رسیدن-بسیار پیر شدن

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

پای کسی را از جایی بریدن-آمد و رفت کسی را از جایی قطع کردن
ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

 

پیش چشم داشتن-در برابر چشم قرار دادن

زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن

آتش کردن (گشودن)(شلیک کردن)

خرس-چاق و درشت-تنومند

خایه-بیضه-جرات
اهل دود(سیگاری)

پشت و رو کردن-برگرداندن جامه به صورتی که رو پشت و پشت رو شود

دید و بازدید-ملاقات خویشان و دوستان با یکدیگر

راه مکه-کهکشان

چنگک-قلاب آهنی نوک تیز

چوروک-چین و شکن

دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

بی پا-از تاب و توان افتاده-فرسوده

چاشنی-آن چه که برای به تر کردن مزه ی غذا در آن می ریزند-آن چه که برای منفجر شدن در چیزی کار می گذارند

دهن کجی کردن-ادا و شکلک در آوردن برای مسخره کردن-بی اعتنایی کردن
رگ خود را زدن-به حق خود قانع بودن-ادعای زیاد نداشتن

خر غلت زدن-مانند خر بر خاک غلتیدن

آشیخ روباه-آب‌زیرکاه-مکار

از بیخ گوش کسی گذشتن-در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن

آب نخوردن چشم(امید نداشتن)

درس خوان-شاگرد زرنگ و کوشا

آب خنک خوردن(به زندان افتادن)

چُر-ادرار

رجز خوانی-لاف زنی-دعوی

 
بازی کردن-لق بودن-جفت نبودن

درجه دار-درجه های نظامی پایین تر از سروان

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند

خستگی در کردن-استراحت کردن

استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)

به تور انداختن-به چنگ آوردن-تصاحب کردن

دود شدن و به هوا رفتن-گم و ناپدید شدن-آب شدن و به زمین فرو رفتن-محو و نابود شدن

پا رکابی-شاگر شوفر اتوبوس
دست به کار شدن-آغاز به کار کردن
خر گرفتن کسی-کسی را احمق حساب کردن
تاتی کردن-در زبان کودکان: راه رفتن

انکر منکر(بسیار زشت و بدترکیب)

دخترکی-دوشیزگی-بکارت

چشم دو دو زدن-تکان تکان خوردن چشم

دوره ی آخرالزمان-روزگار آشفته و پر ظلم و فساد

بر و برگرد نداشتن-مسلم-قطعی-بی چون و چرا

 

جیره ی کسی را روی یخ نوشتن و جلو آفتاب گذاشتن-با کسی دشمنی کردن

جَلدی-بی درنگ-به چالاکی

جانور-کرم شکم و معده

زیاده روی-افراط-اسراف
خوش دوخت-لباسی که به اندازه و برازنده دوخته شده باشد
باد زدن-با ایجاد جریان هوا خنکی یا اشتعال پدید آوردن
خون گرفته ی کسی بودن-در برابر کسی مسئول بودن

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز

پا روی دم کسی گذاشتن-کسی را آزردن و به کینه جویی برانگیختن

دست به دل کسی گذاشتن-با یادآوری خاطره ای دل کسی را اندوهگین کردن

پیمانکار-آن که مطابق قرارداد انجام کاری را در زمان معین به عهده می گیرد

 

اهل بخیه-وارد در کار-اهل فن

 

 

به خود پیچیدن-ناخوش شدن-عتاب کردن

 

اهل حال-دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی

پوست و استخوان شدن-بسیار لاغر شدن

آلت دست کسی شدن(مورد سوء استفاده قرار گرفتن)

دل کسی گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

ریسمان را طناب کردن-یک کلاغ چهل کلاغ کردن-اغراق کردن

آمد-فرخندگی-خوش‌قدمی

 

آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)

ذات کسی خراب بودن-بد اصل و نسب بودن-اصالت نداشتن-بد جنس بودن

بجا آوردن-شناختن-دریافتن

اوراق-قراضه-اسقاط-ازکارافتاده

انداختنی-جنس نامرغوب

بار فروش-فروشنده ی میوه و خواربار در میدان

ز ِله کردن-به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-عاجز کردن

 

 

خُردمُرد-شکسته و ریزه میزه

برچسب زدن-تهمت زدن

تک و توک-به ندرت-کمی

حالی کردن-فهماندن