چاک دهن را چفت کردن-بستن دهان-سکوت کردن

اُق گرفتن(حالت تهوع پیدا کردن)

پاترس-ترساندن کودکان برای بازداشتن از کاری

رم کردن-رمیدن-گریختن

بستری-خوابیده در بستر-بیمار

جیب بری-دست بردن در جیب دیگران به قصد دزدی-شارلاتانی-حقه بازی

ریش سفید-مرد سالخورده و محترم
زیر گوشی-بالش بسیار کوچک که هنگام خواب زیر گوش می نهند
آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی

از قرار-ظاهرن-آن‌طور که پیدا است

پا زدن-حق را پایمال کردن-زیان رساندن

پاکار-امر بر-پادو-مباشر
تشریف داشتن-حضور داشتن

خانم آوردن-پا اندازی کردن

چشم چرانی-هرزه نگاهی-به رن و دختر مردم نگاه کردن

خرحمال-کسی که فقط کارهای دشوار می کند

بازداشتگاه-زندان موقت

دست کسی را توی پوست گردو گذاشتن-کسی را گرفتار مشکل و سختی کردن

آفتابی شدن(پیدا و آشکار شدن، بیرون زدن آب قنات)

 
توان انجام کاری را داشتن
خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

 

این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است

به کسی رفتن-به کسی شباهت داشتن

بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن

چرک-کثیف

خواب و خوراک-خورد و خواب

در دهان ها افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

 

پیشت-آوازی برای راندن گربه
پایانه-ترمینال-نقطه ای که یک داده وارد دستگاه می شود و یا از آن خارج می شود

تو دهنی-ضربه ای که به دهان کسی بزنند-سخنی درشت در پاسخ کسی

زمزمه کردن-زیر لب خواندن-ترنم کردن

خوش انصاف-با انصاف-منصف

با سر رفتن-کنایه از داشتن نهایت شوق و اشتیاق برای کاری یا چیزی

 

خواب از سر کسی پریدن-نگا. پریدن خواب از سر کسی

خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

بست-محلی در جاهای مقدس یا دیگر که شخص در آنجا از تعرض در امان می ماند-تکه ی کوچکی از تریاک
چهار پادار-کسی که حیوانات باربر دارد و با آن ها کار می کند

جِرِ ِنگ جِرِ ِنگ-صدای برخورد چیزهای فلزی

 

جیک در نیاوردن-صدایی در اعتراض بر نیاوردن-کم ترین اعتراضی نکردن

 

چندش شدن-حالت چندش دست دادن

دراز کش-افتاده-خوابیده

دست به آب-داشتن ادرار-دستشویی-توالت

بد خواب شدن-بی خواب شدن-خواب آسوده نکردن

دانگی-انجام کاری با پرداخت سهم خود از هزینه ی آن

تاشو-آن چه روی هم تا و جمع شود

دماغ چاقی-احوال پرسی

راست راستی-حقیقتن-واقعن
پیسی-بد رفتاری-آزار

زرت-صدای باد در کردن یا شیشکی

آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

پا دری-فرشی که پای در می اندازند-سنگی که کنار در می گذارند تا باد در را حرکت ندهد

 

پوشال-چیزهای سبک-میان تهی و بی ارزش

خروار-کنایه از مقدار زیاد

دستمال سفره-پارچه ای که کنار سفره می نهند تا با آن دست و لب را از غذا پاک کنند

آشوب شدن دل-دچار تهوع شدن

از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن

آن سفر(آن بار، آن دفعه)

الانه(همین حالا، هم اکنون)

 

استخوان‌بندی-درست کردن انگاره و طرح

دوشیدن-به ناحق و فریب از کسی پولی گرفتن

تو بمیری-سوگندی در مقام تهدید

تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن

زنده بلا، مرده بلا-کسی که هم در زندگی و هم پس از مرگ موجب زنج و آزار مردم است

 

چمچاره-در پاسخ به پرسش احمقانه می دهند

آش پختن برای کسی-کسی را برای آزار کسی برانگیختن-برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن

آبجی خاک‌انداز-زن فضول و خبرچین

دست کسی در کار بودن-شرکت داشتن در کاری

بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن

رو دادن-گستاخ کردن-جسارت دادن

بر پا-سرپا-استوار-بلند شوید !

دان دان شدن-دانه بستن عسل و شیره و روغن و مانند این ها

 
جا به جا-فورن-کسی که از جایی به جایی منتقل شود

حساب کردن-پرداختن خرج

راحتی-دمپایی

دو پا-انسان
البرز-بلندقامت-دلیر

پر و پا قرص-دارای اعتقاد محکم-استوار

خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن

چشم کسی را خون گرفتن-سخت خشمگین شدن

 

خالی خالی-بدون چیز دیگری

به خاک سیاه نشاندن-بدبخت و ذلیل کردن

پشه کسی را لگد زدن-با دردی اندک بنای گله و زاری گذاشتن

زبان باز-کسی که با چرب زبانی به مقصود خود می رسد

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

زیر پا کردن-پیمودن-همه جا را گشتن
چوب خط-چوبی که پس از هر بار بردن کالا روی آن خطی می کشیدند تا بعد شمارش کنند

خرد نکردن تره برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

 

راستی؟-واقعن؟ آیا درست است؟

چوب زیر دم کردن-تحریک کردن

دست به یقه شدن-دست به گریبان شدن

الانه(همین حالا، هم اکنون)

چاچول بازی-حقه بازی-هوچی گری-لاف زنی

اوت کردن-بیرون انداختن-بیرون کردن

چوب چوبی-دیوار یا در مشبک و چوبی

پازلفی-سر خط-بخشی از موی سر که از شقیقه ها به پایین صورت می روید

زحمت را کم کردن-رفع مزاحمت کردن

بزن و بکوب-ساز و آواز و رقص-مجلس بزم

پس گردنی-زدن با کف دست به پشت گردن کسی
دست به عصا راه رفتن-با احتیاط رفتار کردن-بسیار محتاط بودن

 

با خرس توی جوال رفتن-با آدم ناجور همدم و همکار شدن

چفت و بست-قفل و زنجیر در یا صندوق

بدک-نه چندان بد

دست خوش !-آفرین

الدرم بلدرم کردن-بد و بیراه گفتن-ناسزا گفتن

خاطر خواه-عاشق-دل باخته

جان پناه-محل امن-آن چه جان را حفظ کند. پناهگاه

خر رنگ کن-خوش طاهر بد باطن

 
حبه ی انگور-دانه ی انگور

دیگ بار گذاشتن-گذاشتن دیگ غذا بر اجاق

آواز شدن-شهره شدن

 

بسلامت-همراه با تندرستی-تندرست-در پاسخ به خداحافظی گفته می شود
پَتَه-کاغذ مقوایی-مهره ی فلزی به جای پول-ژتون

آفتاب روی پشت بام جمع کردن(کاملا تنگدست بودن)

خون کسی را حلال کردن-کسی را کشتن

ارزانی-بخشیدن-دادن

در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

تو در تو- تو به تو

تک و پو زدن-به هر دری زدن-با تمام درماندگی کوشیدن

اجاق‌کور-نازا-بی فرزند

زیر زبان کشی-با زرنگی از کسی حرف بیرون کشیدن-زیر پا کشی
زیر اخیه گذاشتن-کسی را به کاری که سودش به دیگری می رسد گماشتن-زیر فشار گذاشتن

باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند

چسبیدن-لذت دادن
در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

پل کسی آن سر آب بودن-کار کسی بسیار خراب بودن

حسرت به دل-آن که دیری است آرزوی چیزی را دارد

تنبان درآر-بی حیا-دریده

دل کسی را زدن-سیر شدن از چیزی-بی میل و رغبت شدن نسبت به چیزی یا کسی

دایی-برادر مادر-لقبی برای ابراز صمیمیت

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا

دبه-دسته هایی از اراذل در قدیم که با یکدیگر شوخی های زشت می کردند

ریسه شدن-پشت سر هم قرار گرفتن-به دنبال هم به جایی رفتن

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

پا خوردن-فریب خوردن

آب و گاوشان یکی بودن(شریک و همدست بودن)
پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن

دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن

 

پاچه لیز شدن-از راه پیمایی خسته شدن

خوشمزگی-شوخی کردن-بذله گفتن

 

 

اصلاح(تراشیدن ریش و آرایش موی سر نزد مردان)

خرج و دخل کردن-برابر شدن هزینه و درآمد

جان دادن برای چیزی-برای چیزی سخت مناسب بودن

 

چسی درکن-آدم پر مدعا

ابرو تنگ کردن-ناز و غمزه نمودن-افاده و بی‌اعتنایی کردن

ترکمون زده-نوعی دشنام است. توهینی برای زاییدن یا خراب کاری

 

از چشم کسی دیدن-کسی را مسئول چیزی دانستن

اینجانب(تعبیر گوینده یا نویسنده از خود)

ریقش درآمدن-بیرون زدن مواد درون امعا و احشا

پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

این تن بمیرد-سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند

دولت منزل-دولت سرا

جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن

حرف بَری کردن-سخن چینی کردن-خبرچینی کردن

 

پیه سوز- پی سوز
چهار چشمی پاییدن-با دقت مواظب بودن

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

آستین از دهان برداشتن-خندیدن

آزار داشتن(انجام کاری به قصد اذیت دیگری، کرم داشتن)

خارشک-مردم آزار-سادیست

حبف و میل-ریخت و پاش

بنده منزل-خانه ی من

زده-صدمه دیده-سوراخ شده-خراب

تکان نخوردن آب از آب- آب از آب تکان نخوردن

آش آلو کردن-خجالت‌زده کردن-کنفت کردن-سکه‌ی یک پول کردن

بدلی-تقلبی-جنس بد

حکیم جواب کرده-یتیم

پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی

خرت به چند-کی از تو پرسید؟ به حساب آوردن-اعتنا کردن

اطفال باغ-گل‌های تازه

آن روی کسی بالا آمدن(خشمگین شدن)

این جور که بویش می‌آید(چنان که از ظواهر امر پیدا است، از فرار معلوم)

از کف دست مو برآمدن(روی دادن پیشامدی غیرممکن)

اشک تمساح(گریه ی دروغین)

خودخوری-حالت خودخور
اوضاع احوال-وضع و حال

زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن

دارا-ثروتمند

حتم داشتن یق-ین داشتن

تنگاب آمدن-به جان آمدن

دول-آلت مردی به زبان کودکان

از پشت کوه آمدن(بی‌خبر از آداب و رسوم بودن، دهاتی بودن)

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

تو نگو من بگو-مشاجره-بحث

حق گرفتن-نگا. حق بردن

 

دست پیش-گدا

دولت منزل-دولت سرا

بند کشی-پر کردن درزهای آجرها و سنگ ها با سیمان و ساروج

راستکی-واقعی

دبه-دسته هایی از اراذل در قدیم که با یکدیگر شوخی های زشت می کردند
جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

زو کشیدن-اصطلاحی از بازی الک دولک که بازنده باید بدون تازه کردن نفس یدود

جواب سربالا-جواب منفی-جواب طفره آمیز

تکه گرفتن برای کسی-کاری برای کسی فراهم کردن

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

اهل عمل(کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند)

افتادن تشت کسی از بام(رسوا شدن، باز شدن مشت کسی)

چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

از قرار-ظاهرن-آن‌طور که پیدا است

از جلوی کسی در آمدن-در برابر کسی مقاومت کردن

بالاخانه را اجاره دادن-تهی مغز بودن-افکار ابلهانه داشتن

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

خل بازی-حرکات غیر منطقی و غیر عاقلانه

زنندگی-زشتی-نفرت انگیزی

 
از خرس مویی کندن(از مردم خسیس چیزی درآوردن، هرچند ناچیز باشد)

دُم لابه-چاپلوسی-تملق

دو دستگی-اختلاف عقیده-عدم اتفاق

جنگ زرگری-دعوای دروغین-جنگ مصلحتی
زوزه کشیدن-آواز برآوردن

خروس کسی خواندن-شاد و شنگول بودن-روزگار بر وفق مراد بودن

رقاصی کردن-کارهای ناشایست و سبک کردن

رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان

جبهه ی جنگ-میدان جنگ

برخورد کردن به تریج قبای کسی-گران آمدن-بی دلیل ناراحت شدن-به کسی توهین شدن
از ته دل(از سر صدق و صفا)

تلپی-برای نشان دادن افتادن بدون مقاومت به کار می رود

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

دید زدن-چشم چرانی کردن-دور و بر را نگاهی انداختن

دست چپی-از جناح چپ-مخالف حکومت

به گند کشیدن-جایی یا کاری را خراب کردن-به لجن کشیدن-بی اعتبار کردن

اهل و نا اهل(کس و ناکس، نجیب و نانجیب)

به سر کسی زدن-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن

خوش ترکیب-نگا. خوش تراش

زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال
خدا نکرده-امیدوار این طور نباشد

پِر پِری-سخت نازک و باریک و تنگ

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)
تفنگ بادی-تفنگ ویژه ی بازی کودکان

چشمه چشمه-سوراخ سوراخ-مشبک
جیش-ادرار در زبان کودکان

با سلام و صلوات-با تجلیل و بزرگداشت-با رعایت کامل آداب و رسوم

پس هم بر آمدن-حریف یکدیگر بودن-از عهده ی هم برآمدن

بانی خیر-نیکوکار-کسی که اثر خیر از خود بجا گذاشته است

جدا جدا-یکی یکی-جداگانه

روی دست کسی گذاشتن-به کسی تحمیل کردن

چل گُل-روغنی با خاصیت دارویی

 

دَنگال-جادار-بسیار فراخ

اصلاح(تراشیدن ریش و آرایش موی سر نزد مردان)

خدا به رد-در پناه خدا

آدم چوبی(بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی)

اُزبَک-بی‌ریخت-ژولیده-ازخودراضی
زود رنج-نازک دل-حساس
ابنه‌ای-کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد

خشت مالیدن-چاخان کردن-لاف زدن

 

چهار عمل اصلی-جمع و تفریق و ضرب و تقسیم

 
از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

پا ندادن-امکانی پیش نیامدن

پَلِه-پول

چشم و ابرو نازک کردن-ناز و افاده کردن
انداختنی-جنس نامرغوب

رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

پریدن-لب پَر شدن-شکستگی کوچک در کناره ی چیزی
 

خُرخُرو-آن که در خواب بسیار خرناس می کشد
جود-یهودی-حهود

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن

خرفت-نادان-ابله-کند ذهن

چوق-چوب-تومان

چله گرفتن-نگا. چله داری کردن

الواتی کردن(عیاشی و هرزگی کردن)

جگر-عزیز-عزیز دلم

پیر پاتال-فرتوت-کهن سال

حرف مفت-سخن بی هوده و پوچ

دس دس کردن-دست زدن-طول دادن-وقت گذراندن

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

به هوس چیزی افتادن-مایل به چیزی شدن-به یاد چیزی افتادن و آن را خواستن
چُل-آلت مرد

چرکمُرد-پر چرک و کثیف

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

خوش قواره-خوش اندازه-متناسب

پی جور شدن-دنبال نمودن-جستجو کردن

جاپیچ-جاکش-دلال محبت

 

تنبان درآر-بی حیا-دریده

دانگ-یک ششم-سهم-قسمت

دستمال به دست-چاپلوس-متملق