ترمه، از فاخر ترین سوغات ایرانه. صنایع دستی کشورمون رو باید در فهرست کم یه جور ترین صنایع دستی جهان قرار داد. در ۳۱ استان کشور، صدها نوع صنایع دستی طراحی و تولید می شه که بعضی هم چون گبه و گلیم عشایر، خاتم اصفهان و سفال لالجین همدان و فیروزه کوبی خراسان، معروفیت جهانی داره.
در سال پشتیبانی از کالای ایرونی ، خرید صنایع دستی ایرونی چه واسه سوغات و چه هدیه به دوستان و آشنایان، یکی از مهم ترین کارهاییه که هموطنان واسه پشتیبانی از تولید داخلی در اکو سیستم اقتصاد مقاومتی میتونن در دستور کار خود بذارن. مخصوصا که خرید صنایع دستی ایران، پشتیبانی از میراث فرهنگی و گرامیداشت فرهنگ و تمدن ایران زمین و پشتیبانی از باقی موندن و سرزندگی صنایع کهنه که ما به عنوان میراث داران سرزمین پر افتخار پارس، موظف به پشتیبانی همه جانبه از اون هستیم.
یکی از صنایع دستی گران و با ارزش و فاخر ایرونی، ترمه س که از اون واسه روی میز، طراحی کیف و کفش و لباس استفاده می کنن و هر گاه در هر کوی و برزن در داخل و خارج از کشور، نمایشگاه یا جشنواره ای از صنایع دستی ایران برگزار می شه، ترمه، اعتباری به اتفاق میده و نگاه های ظریف حرفه ایا رو به سمت خود جلب می کنه.
گزارش امروز سرویس گردشگری ما شما رو با شکلای جور واجور نقشای ترمه و راهکارهایی واسه خرید ترمه اصل آشنا می کنه. با ما همراه باشین.
گزارش دیدنی ما از نمایشگاه بین المللی صنایع دستی تهران
ترمه چیه؟
ترمه پارچه‌ای بسیار جذاب و دلفریبه که از الیاف نرم و لطیف بافته میشه و از با ارزش ترین، نفیس ترین و شناخته شده‌ترین صنایع دستی کشورمون حساب می شه.
این پارچه از قبل از دوران صفویه تا حالا در ایران بافته میشه و هم حالا در یزد ، کاشون، کرمان و تهران تولید میشه و در سال های گذشته تلاش هایی واسه حفظ و زنده کردن این هنر ایرونی در سازمان میراث فرهنگی انجام شده.
نقوش ترمه
نقشای ترمه قدیمی هستن و قدمت بعضی از اونا به ۴۰۰ تا ۶۰۰ سال پیش می رسه. این نقشا به صورت ارثی و از پدر به پسر و نسل به نسل به دست بافندگان امروز رسیدن. شاید با شنیدن نام ترمه تو ذهن هممون طرحی از بته جقه نقش ببنده اما این پارچه نقش و نگارهای بسیاری داره که اینجا به عادی ترین اونا می پردازیم:
بته جقه: کارشناسان می گن که نقش بته جقه در ترمه از سرو ایرونی الهام گرفته شده که از نمادهای زرتشتی بوده.
از سرو به عنوان نشونه جوونمردی ایرانیان یاد می شه که در طرح بته جقه از سر فروتنی، سر خود رو خم کرده. بعضی وقتا از جقه به عنوان نماد آتیش هم یاد می شه؛ آتیش وابسته به نور و نماد خرد، عقل، حکمت و عرفان بوده.
از دید آیین زرتشت، آتشی که درون آدمی رو پاک می کنه از راه اصول سه گانه اندیشه خوب، گفتار خوب و کردار خوب بدست میاد.
عده‌ای دیگه دلیل این سرافکندگی رو به شکلی دیگه میگن، به نظر اونا سرو در دوران مزدکیان نشونه جوونمردی بوده و پس از شکست، مزدک سر خود رو از شرمساری خم کرده و به زیر انداخته.
در منابع جور واجور، طرح ایرونی بته جقه رو به چیزای دیگری هم تشبیه کردن که از بین اونا میشه به این موارد اشاره کرد: آتیش مقدس، نخل، بادام، گلابی و کیسه چرمی و حتا شیارهایی که رودخانه جومنا در راه خود از دره کشمیر به جلگه هندوستان بوجود میاره. تنها سند قدیمی موجود از این نقش، یه قمقمه چرمیه که قدمت اونو نزدیک به ۲۵۰۰ سال تخمین میزنن. این قمقمه در سال ۱۹۴۹ میلادی به وسیله باستان شناسا روسی از حفاریای دره پازیریک به دست اومده.
بعضی اصل اصلی طرح بته جقه رو گلای دوره صفوی می دونن؛ این گلا بیشتر همون گل محمدی هستن و یه گل بزرگ در قسمت فوقانی بوته اونا دیده می شه. به مرور واسه نشون دادن بزرگی و وزن زیاد، گل فوقانی رو خمیده نشون دادن و این حالت کم کم در میان طراحان عادی شد تا اینکه در اواخر قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی به صورت بته جقه ظاهر شد.
این طرح، کل بوته گل رو از دست داد و فقط فرم اون در طرح موند.
با دقت بیشتر میشه دید که ساقه بتها وصل به گیاهی هستن که به طور اریبی قرار گرفته. در این طرح می خواستن که گیاه اصلی جلب توجه کنه به خاطر همین اونو از روی بتها رد کردن. در طرحای ترمه، بوتها مایل به طرف چپ بافته می شن و بوتهای مایل به طرف راست کمتر دیده می شن. البته معمولا گل بزرگ مایل به راست نیس و تنها یه شاخه از بوته س که به خاطر این بافته می شه.
گل شاه عباسی: گلجام یا گل شاه عباسی گلی مقدس در پیش ایرانیان قدیم به حساب می رفت و نشونه تازگی در آسیا بود و از اون با عنوان نماد خورشید هم یاد می شد.
به کار گیری طرح این گل به دوره هخامنشیان برمیگرده و دوره شاه عباس صفوی به بالاترین درجه زیبایی خود رسیده؛ به خاطر این لقب شاه عباس بزرگ رو واسه نام اون انتخاب کردن. نقوش شاه عباسی در شکل‌های ۴ پر، ۵ پر و ۶ پر در گردش‌های ختایی شکل می‌گیرند. ختایی به طرح و نقش‌ها و دسته‌های باریک و پیچ گل اتلاق می شه که نموداری از شاخه طبیعی گیاه رو نشون میدن.
ترمهای یزدی بیشتر دارای نقوش راه راه یا دارای گله ای شاه عباسی هستن.
بته خرقه‌ای: روی ترمها گاه بتهای مثل کاج ولی از گونه بزرگ اون نقش می بنده که به دلیل بزرگی به بته خرقه معروفه. این طرح بیشتر در کرمان به کار می‌رود، قد کشیده ای داره و انحنای کمی در اون دیده می شه.
بته ترمه ای: بتهای هم شکل با بته‌های کاج که به صورت ساده، دوقلو و سه قلو بافته میشه و اندازه متوسطی داره.
گاه داخل بته تزییناتی مثل گل شاه عباسی و گلای چند پر هم دیده میشه و ترکیب خاصی رو به نمایش میذاره.
بته کشمیری: وقتی دو بته کوچیک و بزرگ کنار هم قرار گیرند و بته کوچیک از کنار بته بزرگ بیرون اومده باشه، پارچه منقوش به بته کشمیری شده.
بتها جدا از هم یا کنار هم، به صورت درهم یا منظم و در ردیف اریب و یه طرفه بافته می شن و بین اونا رو با نقش شکوفه تزیین می کنن.
دیگه نقش‌های ترمه هم عبارتند از: طرح جام، بته اژدری، رضا ترکی، گلزار، قاب قرآن، خجسته، تاجی، بته بادامی، بته سروی، بته گلزاری، بته بادامی، بته خوابیده، بته تاجی، بته کنگره ای، بته کلاغی، ترمه بند، نقش افشون بند، نقش لری و …
از جمله ترمه بافانی که هنوز از نقشای قدیمی در ترمهای خود استفاده می کنن میشه از شیمیائی، حاجی علی آقا خجسته، استاد غلام صنعتی و علی محمد دوست حسینی نام برد.
ترمه مانند خیلی از اجناس دیگه نساجی، شکلای جور واجور مختلفی داره که اینجا اشاره کوتاهی به اونا می کنیم:
شال چارقدی: این نوع ترمه دارای ابعاد ۱.۵ در ۱.۵ متره و واسه روسری یا بقچه ازش استفاده می شه. این نوع ترمه هم با طرح لچک ترنجی بافته می شه و هم نوع گل‌دار اون متداوله.
شال راه راه: این ترمه در دو نوعه: شال راه راه پهن و شال راه راه باریک، که هرکدوم کاربرد خاص خود رو دارن و هر کسی بسته به سلیقه خود یکی رو انتخاب می کنه.
شال کشمیری: ترمه با نقش بته جقه س که در یزد تولید می شه و شاید به خاطر بازار داغ اونا در کشمیر هند به این نام معروف شدن. معروف ترین شالای کشمیری با نقوش بته جقه، شاخ گوزنی و درختی بافته می شن.
شال اتابکی: از نوع کشمیریه و از در بافت اون از پشم بسیار لطیف استفاده می شه.
شال بندی: نقشه ای مثل لونه زنبور داره و در داخل هر خونه یه گل یا یه بته بافته می شه.
شال محرمات: یه جور شال راه راه س که راه های اون پهناهای متفاوتی دارن.
شال زمردی: نوع اعلای شال کشمیری هستش و دارای زمینه ای نیلی رنگه. این نوع ترمه با نقشه بته جقه و رنگای بسیار زنده به‌خصوص رنگ سبز زمردی تولید می شه.
شال کرمان: ترمهای بافت کرمان هستن که شکلای جور واجور مختلفی دارن.
شال امیری: از شکلای جور واجور اعلای شال‌های کشمیری است که عموما با نقش بته جقه و شاخ گوزنی بافته می شه.
شال یزدی: ترمه‌های بافت منطقه یزد هستن که با نقش راه راه یا گل‌های شاه عباسی بافته می شن و ارزش بسیار زیادی دارن.
شال کمربندی: نوع دیگری از شال کشمیری که هندیا اونو به صورت لباس ساری می پوشیدند. معمولا در میون این شالا طرح خاصی دیده نمی شه؛ اما در دو طرف اونا بتهای بزرگ با چند رج حاشیه دیده می شن.
طول این شالا حدود ۲۷۵ و عرض اونا حدود ۸۰ سانتی متره.
خرید ترمه رو در سال پشتیبانی از کالای ایرونی در نظر داشته باشیم